Ытларикун, чӳк уйӑхӗн 18-мӗшӗнче, Ҫӗнӗ Шупашкарта пурӑнакан Римма Артемьева полицейски тумӗллӗ ҫын ыйткаласа ҫӳренине асӑрханӑ. Вӑл нумайшӑн та хапсӑнман-ха — 10 тенкӗпех ҫырлахать иккен. Йӗрке хуралҫин хурмине тӑхӑннӑ арҫын Ҫӗнӗ Шупашкар хула администрацийӗ умӗнче тӑнӑ. Тумне тӗпе хумасан хайхи килсӗр-ҫуртсӑр ҫын евӗр курӑннӑ.
Йӗрке хуралҫи евӗр курӑнакан ҫын полицейски тумтирне тӑхӑннӑ. Хӗрарӑм арҫын ку ҫи-пуҫа ӑҫтан илнипе кӑсӑкланмасӑр чӑтайман. Лешӗ тупнине пӗлтернӗ.
Ку хыпара илтнӗ хыҫҫӑн массӑллӑ информаци хатӗрӗсенчен пӗринче тӑрӑшакансем юрӑхсӑра тухнӑ тумтире йӗрке хуралҫисем ӑҫта хунипе кӑсӑкланнӑ. Шалти ӗҫсен министерствин Ҫӗнӗ Шупашкарти пайӗнче ҫи-пуҫа виҫӗ ҫултан пӑрахӑҫланине, ҫӗлесе хунӑ мӗнпур япалана сӳтсе илсе ӑна ӗҫ хурми вырӑнне тӑхӑннине пӗлтернӗ. Йӗрке хуралҫин тумтирне ӑҫта кирлӗ унта сапаласа ҫӳрекен полицейские ырламаннине палӑртнӑ.
Чехири Прага хулинче Пӗтӗм тӗнчери «Goldentalentsin Prage» конкурс иртнӗ. Пултарулӑх конкурсне тӗнчери вунӑ ҫӗршывран хутшӑннӑ: Раҫҫейрен, Украинӑран, Чехирен, Румынирен, Польшӑран, Латвирен, Эстонирен, Германирен, Литваран, Словенирен.
Тӗнче шайӗнче иртнӗ конкурсра пирӗн ҫӗршыв чысне «Непоседы» (Мускав хули), «Семь нот» (Сарӑту), «Макси» (Ҫӗнӗ Шупашкар хули, ертӳҫи – В.Е.Тюльканова) вокал студийӗсен ҫамрӑк артисчӗсем хӳтӗленӗ.
7–10 ҫулсенчи ачасен хушшинче «Соло» номинацире Ҫӗнӗ Шупашкар хӗрӗ Ксения Ананьева 2-мӗш вырӑна тивӗҫнӗ. 11–13 ҫулсенчи ачасен йышӗнче Евгения Никифоровӑпа Анастасия Карпова та 2-мӗш вырӑна тухнӑ.
Чӑваш Енре пурӑнакансем пульницӑра сипленни мӗн хака ларни пирки пӗлсе тӑма пуҫлӗҫ. Сипленнӗ хыҫҫӑн вӗсене ҫакна кӑтартакан хут ҫырса парӗҫ.
Анчах хальлӗхе пур ҫӗрте те мар. Обязательнӑй медицина страхованийӗн федераци фончӗ сӗннипе ку проекта Раҫҫейӗн темиҫе субъектӗнче пурнӑҫа кӗртӗҫ.
Тухтӑр пулӑшӑвӗ мӗн хака ларни пирки Чӑваш Енре Республикӑри клиника, Республикӑри ача-пӑча клиника, Ҫӗнӗ Шупашкарти хула тата Канашри район пульницисенче пама тытӑннӑ.
Хак пирки ҫырнӑ справкӑсене тухтӑр патне кӗрсе тухнӑ, тӗрӗсленнӗ хыҫҫӑн шӑрҫалӗҫ. Ҫулталӑк вӗҫлениччен ҫӗнӗлӗх ытти сиплев учрежденине те ҫитмелле.
Чӳк уйӑхӗн 14-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх культура тата ӳнер институтӗнче «Чӑваш Енӗн пултаруллӑ ачисем» республикӑри фестиваль иртӗ. Ун вӑхӑтӗнче музыка шкулӗсене тата ӗнер шкулӗсене музыка инструменчӗсем туянма сертификат парӗҫ.
Кун пек мероприятие 2011 ҫултанпа ирттереҫҫӗ. Вӑл пултаруллӑ ачасене тупса палӑртас, вӗсен пултарулӑхне аталантарма пулӑшас тӗллев лартать. Виҫӗ ҫулта унта художество тата музыка шкулӗсенче, ача-пӑча пултарулӑх ҫурчӗсенче ӑс пухакан 300 ытла ача хутшӑннӑ. Шупашкар, Ҫӗнӗ Шупашкар, Канаш, Ҫӗмӗрле хулисенчи, Йӗпреҫ, Куславкка тата Ҫӗрпӳ районӗсенчи ачасем хастарлӑхпа уйрӑмах палӑраҫҫӗ иккен.
Фестивале маларах асӑннӑ институт тата Акцыновсен ячӗллӗ Шупашкарти ача-пӑча художество шкулӗ йӗркелеҫҫӗ.
Мероприятин тӗп уйрӑмлӑхӗ ӳнерӗн тӗрлӗ енӗпе хӑйсен пултарулӑхне кӑтартнӑ май ӑна эссе е монолог урлӑ уҫса памалла.
Ача-пӑча музыка шкулӗсемпе ӳнер шкулӗсем валли музыка инструменчӗсем туянма республика тата федераци хыснинчен укҫа уйӑрса парӗҫ. Юлашки икӗ вун ҫулта пуҫласа паха тата хаклӑ 100 инструмент туянса парӗҫ. Ҫав шутра — 5 фортепиано, 15 балалайка, 10 домра, 20 скрипка, 18 аккордеон тата 31 баян.
Кун пирки «Хыпар» хаҫат пӗлтерет. Республикӑна 15 БМВ автомобильпе Мускавран патшалӑхӑн автонинспекцийӗн ӗҫченӗсем килсе кайнӑ. Теприсем «Вӗсем водительсене тустараҫҫӗ кӑна!» — тесе те сас-хура кӑларнӑ иккен.
«Тахӑшӗ Мускавсем «чӗрнеллӗ» резинӑллӑ машинӑсен водителӗсене — вун-вун ҫынна — «Ш» паллӑсӑр пулнӑшӑн штрафланӑ тесе ҫырнӑ та — пуҫланнӑ вара! Шупашкарти лавккасенче хайхи «Ш» паллӑсем юлман-мӗн — пӗтӗмпех туянса пӗтернӗ. Ҫакна хам та асӑрхарӑм: халӗччен автомобильсем ҫинче ҫав паллӑсем курӑнсах каймастчӗҫ, тӗп хула инспекторӗсем килсен вара «Ш»-па паллӑ тунисем — шӑкӑрин. Мускавран килнӗ инспекторсенчен пӗринпе калаҫатӑп та — кулать: «Эпир унашкаллишӗн никама та чарман-ҫке...» Вӑт, сас-хура вӑйӗ мӗнешкел!», — тесе хыпарлать пичет кӑларӑмӗ.
Эрнекун вӗсем Ҫӗнӗ Шупашкарта, Улатӑрпа Пӑрачкав тӑрӑхӗсенче пулнӑ, шӑматкун — Канашра, вырсарникун — Патӑрьелте. БМВсен «эшкерӗ» Вӑрмар, Тӑвай районӗсем тӑрӑх та ҫаврӑнчӗ.
Мускавран килнӗ Раҫҫей Шалти ӗҫсен министерствин ҫулҫӳрев хӑрушсӑрлӑхне тивӗҫтерес енӗпе ӗҫлекен ятарлӑ тӗллевлӗ центрӗн уйрӑмӗн пуҫлӑхӗ Сергей Волков Чӑваш Енре ҫуралса ӳснӗ иккен, Мускава куҫиччен чылай ҫул республикӑра ДПС полкне ертсе пынӑ.
Чӳк уйӑхӗн 4-мӗшӗнче Ҫӗнӗ Шупашкарта пурӑнакан Великановсем пӗрле 75 ҫул пурӑннине уявланӑ. Пулас мӑшӑр Чулхула облаҫӗнче 1937 ҫулта паллашнӑ. Вӗсем виҫӗ ывӑла ура ҫине тӑратнӑ. Халӗ 7 мӑнукпа, вӗсен 7 ачипе киленеҫҫӗ.
Великановсем 75 ҫул пурӑннине кӑна мар уявланӑ. Ҫемье пуҫӗ Иван Иванович 100 ҫулхи юбилейне паллӑ тунӑ. Вӑл Мӑкшӑ Республикинче ҫуралнӑ, 1941 ҫулта вӑрҫа кайнӑ. Мускава, Тулӑна тата ытти хулана хӳтӗленӗ ҫӗре хутшӑннӑ. Паттӑрлӑхне кура ӑна орден-медальпе чысланӑ. Вӑрҫӑ хыҫҫӑн вӑрман хуҫалӑхӗнче ӗҫленӗ. Десятникран директор ҫумӗ таран ӳснӗ. Вӑл — ӗҫ ветеранӗ. Пӗтӗмпе вӑл 45 ҫул ӗҫленӗ.
Мӑшӑрӗ Клавдия Петровна та ӗҫ ветеранӗ. Вӑл бухгалтерта, шутҫӑра, паспортисткӑра ӗҫленӗ.
Ӗнер Шупашкар хула администрацийӗнче ӳнер пирки калаҫу пынӑ. Кампа? Раҫҫей театрӗн тата киновӗн актерӗ Анатолий Гущин журналистсемпе тӗлпулнӑ.
Анатолий Гущин Ҫӗнӗ Шупашкарта ҫуралса ӳснӗ. Шкул хыҫҫӑн вӑл Щепкин театр училищинчен вӗренсе тухнӑ. Халӗ ентеш Мускавра ӗҫлесе пурӑнать. Анатолий Гущин театрта тата кинора чылай роле калӑпланӑ. Вӑл «Гагарин», «Вий», «Первый в космосе», «Грозовые ворота» картинӑсенче ӳкерӗннӗ.
Анатолий Гущин Юрий Спиридонов режиссерӑн «Обочина» чӑваш фильмӗнче те ӳкерӗннӗ. Вӑл картинӑна ырланӑ. Актер ҫав фильмӑн ӳкерӳ вӑрттӑнлӑхӗсемпе журналистсене паллаштарнӑ.
— Эпир унпа паллашрӑмӑр, тепӗр кун ресторанра тӗлпулма калаҫса татӑлтӑмӑр. Эпӗ сценари ыйтрӑм. Анчах вӗсем ӑна пӗр каҫра ҫырма шантарчӗҫ. Вӗсем 5 страница ҫырчӗҫ, сцена шухӑшласа кӑларчӗҫ. Ҫапла сӗтел хушшине ларса 5 страницӑллӑ сценӑна ӳкертӗмӗр, — аса илнӗ Анатолий Гущин.
Хула администрацийӗ актера тӑван тӑрӑхне татӑшрах килме ыйтнӑ. Леонид Черкесов ҫитес тӗлпулӑва ачасемпе йӗркелеме палӑртнине пӗлтернӗ.
Ҫӗнӗ Шупашкарти Тӗкӗрҫ ращинче йывӑҫ кӗлепесене пӑрлӑ ҫумӑр ҫунӑ чухне тӳнтерни пирки ҫырнӑччӗ-ха. Ун чухне вӗсене вандалсем тӳнтернине ҫирӗплетсе калама ҫукчӗ. Ара, ҫил вӑйлӑччӗ те.
Хальхинче «Про Город» редакцине Наталья Смирнова ҫитнӗ. Вӑл ращари кӳлепесене каллех вандалсем тӳнтерни пирки каласа кӑтартнӑ. Экоаллейӑри скульптурӑсене виҫҫӗмӗш хут тӳнтереҫҫӗ-мӗн. РусГидро лартнӑ видеокамерӑсем тӗттӗме пула ӗҫлемеҫҫӗ-мӗн. Ӑна пӑрлӑ ҫумӑр сиенлетнӗ. Вандалсем ҫавӑнпа усӑ курнӑ та ӗнтӗ.
Хальхинче вандалсем 10 кӗлепене тӳнтернӗ, ҫӗр ҫумне ҫирӗплетнӗ метала кӑкланӑ. Тӗкӗрҫ ращин директорӗ Флавьян Воронов ЧР ШӖМне тата прокуратурине ыйту ҫырнӑ. Ҫӗнӗ Шупашкар администрацийӗн экологи хӑрушсӑрлӑхӗн пай пуҫлӑхӗ Андрей Ширшов та питӗ кӑмӑлсӑр. РФ ШӖМӗн Ҫӗнӗ Шупашкарти уйрӑмӗн штаб пуҫлӑхӗ Александр Алексеев сӑтӑр тӑвакансене тупма шантарнӑ. Халӗ ращана талӑкӗпех сыхлаҫҫӗ-мӗн.
Ҫӗнӗ Шупашкарта пурӑнакан пӗр хӗрарӑм тӗрмере ларакан савнийӗ патне каяссишӗн тухтӑртан суя справка илнӗ. Унпа темиҫе талӑклӑха тӗл пулас тесен курнӑҫӑва нумайлӑха пыракан ҫынтан ӳт-тирпе венерологи чирӗпе аптӑраманнине ӗнентерекен справка ыйтаҫҫӗ иккен. Хӗрарӑм те чирлӗ пулнӑ вара, те тӗрӗслев витӗр тухас килмен — дерматолог-венеролога 1 пин тенкӗ тыттарнӑ та лешӗ хайхие таса-сывӑ тесе справка ҫырса та панӑ.
Суя справка ҫырса ларакан тухтӑра суд 40 пин тенкӗлӗх штрафлама йышӑннӑ. Унсӑр пуҫне тухтӑра сывлӑх сыхлав органӗсенче 2 ҫул ӗҫлеме чарнӑ.
Эрнекун Ҫӗнӗ Шупашкарта Ашшӗ-амӑшӗн аслӑ канашӗн ларӑвӗ иртмелле. Ӑна Хӗрарӑмсен республикӑри канашӗпе Чӑваш Республикинчи ашшӗсен канашӗ пӗрле пулса йӗркелеҫҫӗ. Кун пек мероприяти республикӑра пӗрремӗш хут иртет.
Аслӑ канаш ҫамрӑк ӑрӑва пырса тивекен ыйтусене: ҫемье йӗркелессине, сывӑ тата телейлӗ ачасем ӳстерес тесен мӗн тумаллине — сӳтсе явмалла. Ҫемье пурнӑҫне йӗркелесе пыма пӗлменнипе ӑнланманлӑх сиксе тухни вӑрттӑнлӑх мар.
Ҫирӗп ҫемье ҫавӑрас текенсене вӗренӳ заведенийӗсенчи специалистсем пулӑшма пултараҫҫӗ тесе шухӑшлаҫҫӗ. Вӗсем «Телейлӗ ҫемье менеджменчӗ» тата «Пултаруллӑ ачан телейлӗ ашшӗ-амӑшӗ» системӑллӑ курс хатӗрленӗ-мӗн те теорири пӗлӳ пурнӑҫра пулӑшасса шанаҫҫӗ курӑнать.
Анлӑ ларӑва вӗренӳ учрежденийӗсенче тӑрӑшакансем, аслӑ шкулсемпе коллеждсенче ӑс пухакансем, хӗрарӑмсен тата ашшӗсен канашӗн районсенчи тата хуласенчи уйрӑмӗсен ертӳҫисем хутшӑнмалла.
+0.3 °C